Akıllı Şehir Bileşenleri veya diğer adıyla Akıllı Şehir Fonksiyonel Alanları tıpkı Akıllı Şehir Tanımları gibi şehirden şehre, otoriteden otoriteye değişiklik göstermektedir.
Bunun başlıca sebeplerinden biri Akıllı Şehir Nedir? başlıklı yazımızda da bahsettiğimiz gibi şehirlerin kimlik, ihtiyaç, sorun ve kültür gibi değişkenlerinin farklı olmasıdır. Diğer önemli sebebi ise Akıllı Şehir yaklaşımlarının, vizyonlarının farklı olmasıdır.
Biraz daha detaylandıracak olursak bir şehrin akıllı şehir bileşenleri o şehrin önceliklerine göre şekillenmektedir. Örneğin “Turizm” Antalya için bir ana fonksiyonel alan olarak tanımlanabilirken, Kocaeli için bir ana fonksiyonel alan niteliği taşımamaktadır.
Şimdi Akıllı Şehir Bileşenleri Örneklerine göz atalım:
Avrupa Parlamentosu
Avrupa Birliği Akıllı Şehir yaklaşımını 3 Bileşen ve 6 Karakteristik ile ele alıyor.
Avrupa Birliği Akıllı Şehir Bileşen ve Karakteristikleri
Bileşenler
Teknoloji Faktörleri
- Fiziksel Altyapı
- Akıllı Teknolojiler
- Mobil Teknolojiler
- Sanal Teknolojiler
- Dijital Ağlar
İnsan Faktörleri
-
- İnsan Altyapısı
- Sosyal Sermaye
Kurumsal Faktörler
-
- Yönetişim
- Politika
- Yönetmelikler ve Yönergeler
Karakteristikler
- Akıllı Ekonomi
- Akıllı İnsan
- Akıllı Yönetişim
- Akıllı Yaşam,
- Akıllı Hareketlilik
- Akıllı Çevre
BSI
BSI (British Standards Institute) İngiliz Standartlar Enstitüsü tarafından PAS 181(Publicly Available Specification: Herkese Açık Şartname) isimli Akıllı Şehir Standard’ında Akıllı Şehir Çerçeve Modeli kapsamında 12 farklı akıllı şehir bileşeni tanımlanmıştır:
- Enerji
- Atık
- Su
- İletişim
- Güvenlik ve Acil Durum
- Eğitim ve Öğretim
- Ulaşım
- Sağlık
- Sosyal Hizmetler
- Barınma
- Çevre
- Finans ve Ekonomi
ISO
ISO (International Organization for Standardization) Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı; 37120:2014 Sürdürülebilir Kalkınma Toplulukları Şehircilik Hizmetleri Göstergeleri ve Yaşam Kalitesi Standardı kapsamında 17 Akıllı Şehir Bileşeni belirlemiştir:
- Ekonomi
- Eğitim
- Enerji
- Çevre
- Finans
- Yangın ve Acil Müdahale
- Yönetişim
- Sağlık
- Rekreasyon
- Güvenlik
- Barınma
- Katı Atık
- Telekomünikasyon ve Yenilik
- Ulaşım
- Şehir Planlama
- Atık Su
- Suyun Yeniden Kullanımı
ITU
ITU (International Telecommunication Union) Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’nin, ‘Shaping smarter and more sustainable cities; Striving for sustainable development goals‘ isimli dokümanda önerdiği Akıllı Şehir Bileşenleri aşağıdaki gibidir:
- Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT),
- Çevresel Sürdürülebilirlik,
- Verimlilik,
- Yaşam Kalitesi,
- Eşitlik ve Sosyal İçerme
- Fiziksel Altyapı
TU WIEN
TU WIEN (Viyana Teknik Üniversitesi); Avrupa Birliği Avrupa Orta Ölçekli Şehirler için Akıllı Şehir Sıralama Modeli Raporu kapsamında 6 bileşen belirlenmiştir:
Akıllı Ekonomi (Rekabet Gücü)
-
- Yenilikçi ruh
- Girişimcilik
- Şehir imajı
- Üretkenlik
- İş gücü piyasası
- Uluslararası uyum
Akıllı İnsan (Sosyal ve insani Boyut)
-
- Eğitim
- Hayat boyu öğrenme düzeyi
- Sosyal ve etnik çeşitlilik
- Açık akıl
Akıllı Yönetişim (Katılımcılık)
-
- Politik farkındalık
- Kamusal ve özel hizmetler
- Verimli ve şeffaf yönetim
Akıllı Mobilite (Ulaşım, Bilgi İletişim Teknolojileri)
-
- Yerel erişebilirlik
- Uluslararası erişebilirlik
- BİT altyapısı
- Sürdürülebilir taşıma sistemleri
Akıllı Çevre (Doğal Kaynaklar)
-
- Hava kalitesi
- Ekolojik farkındalık
- Sürdürülebilir kaynak yönetimi
Akıllı Yaşam (Yaşam Kalitesi)
-
- Kültürel olanaklar, eğitim imkanları
- Sağlık şartları
- Kişisel güvenlik
- Konut kalitesi
- Eğitim donanımları
- Turistik faaliyetler/imkanlar
- Sosyal dayanışma
Faydalı Link: ‘Akıllı Şehir’ Kavramı ve Dönüşen Anlamı Bağlamında Eleştiriler
İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi; Akıllı Şehir Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında 8 Fonksiyonel Alan ve 3 Etkinleştirici olmak üzere 11 Bileşen belirlemiştir:
Fonksiyonel Alanlar:
- Çevre
- Enerji
- Mobilite
- Yaşam
- İnsan
- Ekonomi
- Güvenlik
- Yönetişim
Etkinleştiriciler:
- Bilgi ve İletişim Teknolojileri
- Organizasyon ve İnsan Kaynakları
- Finans
Kaynak: 2020-2023 ULUSAL AKILLI ŞEHİRLER STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
2020 – 2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında Akıllı Şehir Yönetimi ve Akıllı Şehir Uygulamaları olmak üzere iki ana başlık altında 21 bileşen belirlenmiştir.
Akıllı Şehir Yönetimi
- Yönetişim
- Strateji Yönetimi
- Politika Yönetimi
- Bütüncül Hizmet Yönetimi
- İş Yönetimi
Akıllı Şehir Uygulamaları
- Akıllı Çevre
- Akıllı Güvenlik
- Akıllı İnsan
- Akıllı Yapılar
- Akıllı Ekonomi
- Akıllı Mekân Yönetimi
- Akıllı Sağlık
- Akıllı Yönetişim
- Bilgi Teknolojileri
- Akıllı Ulaşım
- Akıllı Enerji
- İletişim Teknolojileri
- Bilgi Güvenliği
- Akıllı Altyapı
- Afet ve Acil Durum Yönetimi
- Coğrafi Bilgi Sistemleri
Ayrıca yukarıda sıralanan bileşenlerin detaylı açıklamaları için Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Akıllı Şehir Bileşenleri adresini ziyaret edebilirsiniz.
Singapur
Singapur Akıllı Şehir (Smart City) kavramından ziyade Akıllı Ulus (Smart Nation) kavramını benimsemiş ve Dijital Toplum, Dijital Ekonomi ve Dijital Hükümet gibi 3 temel sütun altında 5 bileşen belirlemiştir.
- Sağlık
- Ulaşım
- Kentsel Çözümler
- Finans
- Eğitim
Cohen Çemberi
Boyd Cohen tarafından geliştirilmiş olan Cohen Çemberi de Akıllı Şehir Bileşenleri içerirken aynı zamanda bileşenlere ilişkin Eylemler ve Göstergeler setini de belirtmiştir.
Boyd Cohen Akıllı Şehir sistematik bakış açısını 6 bileşen ve bunlara ilişkin 18 Eylem ve Gösterge ile açıklamıştır:
Akıllı Ekonomi
-
- Girişimcilik ve İnovasyon
- Üretkenlik
- Karşılıklı Yerel ve Global Bağlantı
Akıllı Çevre
-
-
- Yeşil Binalar
- Yeşil Enerji
- Yeşil Kentsel Planlama
-
Akıllı Yönetim
-
- Etkin Tedarik ve Talep Politikası
- Şeffaflık ve Açık Veri
- BİT ve e-Devlet
Akıllı Yaşam
-
- Kültürel Canlılık ve Mutluluk
- Güvenlik
- Sağlık
Akıllı Mobilite
-
- Çok Modlu Erişim
- Önceliklendirilmiş ve Motorsuz Seçenekler
- Uyumlu Bilgi İletişim Teknolojileri
Akıllı İnsan
-
- Yüzyıl Eğitimi
- Kapsayıcı Toplum
- Yenilikçiliğin Desteklenmesi
